Således anföres i en dissertation under Johan Hermanssons presidium under direkt hänvisning till Pufendorf, att kyrkans förhållande till staten är sådant, att den senare är den förras ”murus”.® Förhållandet kunde också uttryckas så, att de som konstituerade kyrkan var desamma som konstituerade staten. Varje kyrkans medlem var samtidigt samhällsmedborgare. Kyrkan och staten sammanväxte därmed ”såsom till en kropp”. Även om uttrycket om stat och kyrka liksom ”sammanvuxna till en kropp” stundom förekom, betonas i regel, att det är fråga omtvå skilda societeter, ehuru kyrkan befinner sig i staten och inom dennas maktsfär. I en dissertation under A Grönvalls presidium 1737 framhålles, att kyrkan är i staten och inte staten i kyrkan. Såsom en societas är kyrkan ”in sinu reipublicae”.® Också hos Grönvalls efterträdare möter samma uttryck. I dissertationer under Lars Dahlmans presidiumväxlar uttrycken omkyrkan såsom den största societeten i staten® och kyrkan såsom konstituerad ”intra gremium civitatis”, stundom även kraftigare uttryckt om kyrkan såsom ”societas reipublicae subordinata”.^® Också Nehrman-Ehrenstråle skiljer noga i sina kyrkorättsliga föreläsningar mellan kyrkan och den ”borgerliga inrättningen”. Detta gäller dessas såväl än6 ”Ita ut civitas murus esse coeperit Ecclesiae . . . Unde constat, religionem Christianam non dissipate politiam, nec politiam religionem, sed civitatem murum esse Ecclesiae. Religio igitur Christiana nullo modo jura imperii convellit, imo eadem firmat; is enim bonus civis, qui idem sit bonus Christianus, vere censetur . .. Civis adeoque non definit esse civis, quamvis sit Christianus.” Hermansson-Stenius, De cura sacrorum civili, 1731 § 21 s 24. Se även § 20 s 22. 7 ”Ex quo religio Christiana in civitatibus publica auctoritate recepta fult, & Ecclesia cum Republica in unum quasi corpus coaluit, hasce Societates inter se discernere, earumque jura certis limitibus circumscribere arduum sane multique discriminis negotium erat.” Hassel-Alanus, De discrimine inter ecclesiam et rempublicam, 1741 § 1 s 1. I denna dissertation hänvisas till Thomasius, Cautelae circa praecognita jurisprudentiae ecclesiasticae 1712. Se not 3 ovan. Se även Hassel-Paulinus, De immunitate religionis a coactione, 1734 § 13 s 46. 8 ”Supra dictis magnum quoque stabilimentum & robur inde accedit, quod Ecclesia sit in Republica, non Respublica in Ecclesia. Est enim Ecclesia, prout externam & visibilem societatem constituit, in sinu Reipublicae, ibique suam sedem & domicilium habet, ad exemplum aliorum collegiorum, in quae sicut Principi, quatenus in Republica est superior, eo quod in ejus territorio fundum acceperint, ab eo conserventur, privilegiis ornentur, a vi & injuriis defendantur, inspiciendi & dirigendi jus competit;” Grönvall-Schyllberg, De officio principis christiani circa curandam veram religionem, 1737 § 2 s 4 f. Om begrundningen och innehållet i rätten se nedan. 9 ”Jam cujus est videre, ne tranquillitas & felicitas publica, vel ex singulis vel ex societatibus, damni quidquam patiatur, ilium etiam curare oportet, ut Ecclesia, quae maxima in republica societas est, quaeque magis, quam ulla alia, civitati detrimento esse potest, aliquid monstri non alat.” Dahlman-Koraen, De concordia imperii & sacerdotii in statu civili, 1738 § 7 s 9. Se även § 12 s 22. 10Dahlman-Kumblin, De praerogativa imperii principis protestantis, 1758 § 3 s 9 ff, § 4 s 11, § 7 s 17, § 8 s 19, Dahlman-Marenius, De magistratu lege loqvente, 1761 kap 1 § 3 s 7. 248
RkJQdWJsaXNoZXIy MjYyNDk=